Nieuws

Auteur: Anne-Marie Veldkamp
Fotografie: Maartje van Berkel 

21e eeuwse vaardigheden: cultuureducatie

Doorgaande leerlijnen kunst en cultuur

Iris bij de vrijheidsboom Divers aanbod die leerlingen maakten.

Waarom cultuureducatie zo belangrijk is? Daar heeft cultuurcoördinator Iris Lacroix van De Ortolaan snel een antwoord op. “Juist voor onze leerlingen geldt dat kunst en cultuur een goede manier is om zich te uiten”, vindt zij. “Bovendien kun je eens op een heel andere manier met de lesstof bezig zijn.” Goed dus, dat cultuureducatie een vaste plek kreeg in het onderwijsprogramma.

Cultuureducatie leent zich uitermate goed voor het trainen van 21e eeuwse vaardigheden: buiten de gebaande paden leren denken, experimenteren, samenwerken, sociale vaardigheden ontwikkelen, noem maar op. Alle reden om er serieus werk te maken.

Iris, van huis uit muziekdocent, volgde afgelopen jaar een cursus via de Cultuurloper en is nu cultuurcoördinator. Zij ontwierp doorgaande leerlijnen, zodat iedere leerling vanaf klas één kennismaakt met cultuureducatie. Hiermee eindigde het tijdperk van ‘leuke losse projecten’. “We besteden nu structureel aandacht aan cultuureducatie.”

Divers aanbod

Collega’s raakten snel enthousiast, omdat duidelijk is dat je ook tijdens ‘gewone’ vaklessen aandacht kunt besteden aan cultuureducatie. Denk aan het schrijven van een gedicht bij Nederlands. Daarnaast is CKV (culturele en kunstzinnige vorming) voor bovenbouwleerlingen die uitstromen naar vervolgonderwijs, ook een apart vak.

De Ortolaan organiseert verder regelmatig mooie projecten, zoals onlangs nog met de vrijheidsboom. Deze kartonnen boom werd onder leiding van een vakdocent door leerlingen ‘versierd’, gekoppeld aan een lessenserie over de 75-jarige herdenking van de bevrijding van Roermond. Dat bleek een schot in de roos, ook als bijdrage aan burgerschapsontwikkeling.

Grote betrokkenheid

“Eerst zouden een stuk of zes leerlingen meedoen, maar er was zo veel belangstelling dat uiteindelijk veel meer leerlingen aansloten”, vertelt Iris. “De lessen bevatten veel beeldmateriaal over Roermond. Leerlingen herkenden veel, bijvoorbeeld hun eigen straat. Dan staan ze ‘aan’ en kun je het gesprek voeren over vrijheid en wat dat nu betekent. Het werd echt van hún.”

DOEN: cultuureducatie met kwaliteit Midden-Limburg

Cultuureducatie: onderzoeken, creëren en reflecteren

Marion Beerens is adviseur van De Ortolaan.

Marion Beerens adviseerde De Ortolaan bij het vormgeven van cultuureducatiebeleid, is paraat voor tips en kan culturele partners verbinden aan de school. Dit alles gebeurt vanuit DOEN: het programma Cultuureducatie met Kwaliteit in Midden-Limburg, waar Marion intermediair is.

Naast de praktische en inhoudelijke ondersteuning, is vanuit DOEN ook subsidie beschikbaar, bijvoorbeeld voor de inzet van vakdocenten, deskundigheidsbevordering voor leerkrachten of voor het opleiden van cultuurcoördinatoren.

Beleid in acht stappen

“Als scholen in hun lessen en projecten leren onderzoeken, creëren en reflecteren, dan heb ik mijn werk gedaan”, legt Marion uit. “Via De Cultuurloper ontwikkelen scholen in acht stappen hun beleid. Als dat eenmaal geborgd is, kun je terugvallen op dat programma en de didactiek en hoef je soms alleen maar een thema te veranderen.”

Een workshop voor het team maakte de collega’s van Iris meteen enthousiast, vertelt Marion. “We gaven ze handvatten mee waar zij de dag erop in de klas al aan de slag konden. Door een opdracht voor een vak eens anders te geven, kun je creativiteit al flink stimuleren.”

Het gaat om het proces

‘Staat’ cultuureducatie op een school, dan is de tijd van ‘allemaal dezelfde werkjes’ aan de muur, voorbij. Dan laten leerlingen hun eigenheid zien en zie je hun creativiteit terug in wat ze hebben gemaakt. Waarmee Marion maar wil zeggen: “Het resultaat is niet het belangrijkste, het gaat om het proces.”

ECI-Cultuurfabriek Roermond

Vrijheidsboom schitterde in expo ECI Cultuurfabriek

Ton Wilbers van ECI Cultuurfabriek.

ECI Cultuurfabriek in Roermond is samen met collega-instelling RICK in Weert penvoerder van het programma Cultuureducatie met Kwaliteit. De ECI bruist – in ‘gewone’ tijden – van culturele activiteiten. Je vindt er poppodia, een theater, een filmzaal, een uitgebreid cursusaanbod. En er is een expositieruimte, vertelt Ton Wilbers, projectmedewerker bij ECI. Daar verrees afgelopen voorjaar een compleet bos aan vrijheidsbomen. “Prachtig om te zien.”

Ton: “Wij zoeken niet alleen scholen op, maar scholen komen gelukkig ook met ideeën bij ons. Zo bedacht een leerkracht van onderwijsstichting Swalm & Roer het idee voor het vrijheidsbos, om de bevrijding van Roermond te herdenken. Dat hebben we samen verder uitgewerkt.”

Aan de slag met een hoge boom

Er kwam een lesbrief voor scholen waarin ‘de boom’ centraal stond. Bij de boomwortels ging het over de bevrijding van de stad, bij de boomstam draaide het om vrijheid voor leerlingen in het hier en nu en bij de boomkruin om de vrijheid in de toekomst. Vervolgens konden leerlingen aan de slag met een twee meterhoge kartonnen boom, met ondersteuning van een vakdocent.

Kijken naar de expo

Leerlingen van De Ortolaan zijn natuurlijk gaan kijken naar hun boom in het bos in de ECI Cultuurfabriek. Dankzij samenwerking met vervoersbedrijf Arriva kan de school gebruikmaken van gratis buspassen voor dit soort excursies.

Trots!

Het resultaat? Een boom vol gedichtjes, een boom met een donkere en lichte kant, een boom vol tablets met filmpjes erop: een bomenmix van creatieve uitspattingen. Ook de boom van De Ortolaan stond er natuurlijk. “Leerlingen en ouders die kwamen kijken waren heel trots, het leefde echt. Een mooie manier om de geschiedenis met het nu te verbinden.”